Ses Kaydı Analizi ve Çözümü Ses Karşılaştırması İle Kişi Tespiti

Geçmişte fiziksel araçlar veya farklı yollarla işlenen suçlar çağımızdaki dijitalleşmenin ardından yerlerini elektronik cihazlara bırakmaktadır. Elektronik olarak işlenen suçları göz önüne aldığımızda sesin adli açıdan incelenmesi adli bilişimin bir alt kolu olarak karşımıza çıkmaktadır. Dijital ses dosyalarında adli bilişim sürecinin temel amacı aşağıda bahsi geçen görevlerden bir veya daha fazlasına ulaşmaktır. Bu görevler:

• Dürüstlük doğrulaması, sorgu sesinin (söz konusu ses) yaratıldığından beri olup olmadığı sorulup bu soruyu cevaplamak,
• Adli ses geliştirme/iyileştirme, konuşmanın anlaşılırlığı ve düşük seviyeli seslerin duyulmasını sağlamak,
• Sorgunun yapıldığı sesteki konuşmacının kimliğini belirlemek

temel amaçlarımız arasında olacaktır. Bu görevlerden bir veya daha fazlasına ulaşıldıktan sonra ses dosyasının sunulması ve dava sürecinde kullanılabilmesi için gerekli çözümlemeler yapılmaktadır.

Adli ses iyileştirme sürecinin bulgularının kabul edilebilirliğini sağlamak için, adli bilişim uzmanı veya teknik bilirkişi, kabul edilebilirliği sağlamak için sorgu sesinin iyileştirilmiş kopyasının orijinalle aynı içeriğe sahip olup olmadığını göstermelidir.

Ses dosyalarının adli tespiti için ilk inceleme, kayıt stüdyosu dışındaki canlı kayıt sistemlerinin icadından sonra 1950’lerde gerçekleşti. 1960’ların başlarında ABD’deki Federal Soruşturma Bürosu konuşma sesinin anlaşılabilirlik, iyileştirme ve kimlik doğrulamasını geliştirmek için ses uzmanları yetiştirmeye başladı.

Amerika Birleşik Devletleri’nde kaydedilen konuşmalarla doğrudan ilgilenen bir dava, 1958’de McKeever adlı davada sunulmuştur. İlk kez, McKeever davasındaki hâkimin, davalının dâhil olduğu iddia edilen kayıtlı konuşmanın yasal kabul edilebilirliğini belirlenmesi istendi. Hâkim yazılı transkripsiyonun mahkemede sunulmasına izin verdi. Ancak, kaydın mahkemede kabul edilmesi için altı özel şartın yerine getirilmesi gerekiyordu. Aşağıdakiler McKeever davasında ses otantikliğinin özel gereksinimleridir:

• Ses dosyaları
• Cihazın operatörü
• Otantik kayıt
• Kayıtta değişikliğin olmaması
• Kaydın korunması
• Konuşmacının tanımlanması

1. Manyetik İmza ve Dalga Formu Gözlemleri

Manyetik imza tekniği manyetik sinyalleri incelemek için kullanılır. Kanıt fiziksel bir ses bandı ise, o zaman aynı kayıt cihazı ile yapılan kaydın referans imzası ile karşılaştırma yapılır. Ses spektogramı aşağıdaki şekillerde de gösterildiği gibi, sinyal düzensizliklerini tespit edebilen bir cihazın örneğidir.

Bir kelimeyi cümlenin anlamının değiştirmesi için başka bir yere yerleştirilmesi, ses kaydının spektral analizinde gözle görülebilecek bozukluklar yaratmaktadır. Bu bozukluklar ses dosyasının adli analizi yapılarak tespit edilebilir. Yapılacak bu tespit işlemlerinde orijinal kayda zarar verilmemesi için ses dosyasının adli kopyası kullanılmaktadır.

2. Ses Doğrulama Yöntemlerinin Sınıflandırılması

Dijital ses bütünlüğü doğrulama yöntemleri geniş ölçüde

• Kapsayıcı tabanlı kimlik doğrulaması
• İçerik tabanlı kimlik doğrulamaya birlikte iki gruba ayrılır.

Ses dosyasının dosya yapısının ve meta verilerinin açıklaması, kapsayıcı analiz altındadır; ses dosyasının gerçek bitleri ve baytları ise içerik tabanlı analizle ilgilidir.

Şekil 2 Ses Dosyalarında Bütünlük Doğrulama Yöntemleri

• Kapsayıcı Bazlı Kimlik Doğrulama

Ses dosyasına aşina olmak için bazı kapsayıcı tabanlı analiz yöntemleri geliştirilmiştir. Hash tabanlı analiz, dosya laboratuvarda incelenmesi için alındığında, ilk öncelik bu olmalıdır. Dosyanın değiştirilmediğinden emin olmak için veya HASH tarihinin değişip değişmediğini kontrol etmek için, bazı önlemler alınmalıdır. Eşsiz bir karakter dizisi, ses dosyasının bitlerinden ve baytlarından türetilir ve matematiksel olarak türetilmiş bir karma işleviyle hesaplanır. Bunlar, HASH hesaplaması anındaki bir dosyada hiçbir değişikliğin HASH hesaplamasının bir sonraki örneğine yapılmadığını doğrulamak için yapılmaktadır. MAC zaman damgaları, dosya kapsamında yapılan değişikliklerin ve son erişime ait tarih/zaman kayıtlarını tutmaktadır. Dosya formatı ise dosyanın ileride yapılacak (codec, örnek oranı, bit derinliği vb.) analizler için kullanılmaktadır. Bu basit bir işlem olsa da dikkatli olunmalıdır. Örnek olarak dosya uzantısı WAV olarak gösterilirken bazı çeşitli sıkıştırma biçimleri Microsoft ADPCM, DVI/IMA ADPCM ve A/μ-Law gibi dosya uzantıları WAV dosyalarında ses depolayabilmektedir. Header bilgileri kullanılarak dosya uzantısı analizi yapılabilir. Sesin kaydedildiği cihaza ve markaya bağlı olarak model, seri numarası, bellenim sürümü, kaydın süresi, tarihi ve uzunluğu hakkında bilgilere ulaşılabilir. Hexademical veriler de ASCII karakter görüntüleyicisine sahip bir hexadecimal bir okuyucu yardımıyla sesin iyileştirilmesi hususunda yararlı olabilecek bilgilere erişim sağlayabilir.

• İçerik Analizine Dayalı Ses Doğrulama

İçerik analizi, dijital sesin adli analiz sürecinin özüdür ve kurcalama, işlem sonrası veya antiforensic işlemlerinin izlerini tespit etmek ses kaydının gerçek içeriğine dayanır. ENF(Elektronik Ağ Frekansı), akustik çevre imzasını kullanarak kimlik doğrulama, mikrofon imzasını kullanarak kimlik doğrulama içerik tabanlı sesin adli analizinde mevcut olan son teknolojilerdir.

3. Adli Ses İyileştirme

Ses iyileştirme, genellikle ses kaydı yapılan bir ses dosyasından istenmeyen gürültüleri temizleme işlemidir. Adli bilişim uzmanları, bu sesleri çıkarmaya ve orijinal dosyaya zarar vermeden ses dosyasını iyileştirmeye çalışırlar.

Geniş bant gürültü azaltma, adli ses kaydı için yaygın bir taleptir. Orijinal adli kayıtların dijital kopyası, orijinal dosyalara herhangi bir zarar vermeden çeşitli geliştirme tekniklerinin uygulanması için gürültü azaltma işlemini uygulamak için kullanılır. Konuşma anlaşılırlığını arttırma, transkripsiyonun doğruluğunu arttırma, dinleyicinin yorgunluğunu azaltma ve SNR(Sinyal Gürültü Oranı)’yi azaltma ses iyileştirmedeki nihai hedefler arasındadır.

Adli bilişimde sesin analizi suçun tanımlanası hususunda önemli bir rol oynamaktadır. İnsan konuşmalarının çoğu ses dosyası olarak kaydedilen konuşma yoluyla yapılmaktadır. Kaydedilen ses dosyalarının gerçekliğini algılamak, piyasada bulunan birçok ses kurcalama yazılımı bulunmasından dolayı önemli bir husus olmaktadır. Sesin adli inceleme tekniklerinin uygulanması neticesinde birçok ciddi vaka başarılı bir şekilde sonuçlandırılmıştır.

İyileştirilmiş dosya orijinal dosyadan daha kötü görünebilir, ancak aslında söylenenler açıkça ortaya çıkar. Ses geliştirmenin anahtarı, gürültü problemini tespit etmektir, çünkü kurcalanmış dosyada, ses, orijinal kaydın bir parçası haline gelecek şekilde yeniden yapılandırılmaktadır. Bu nedenle, fikir bu gürültüyü tespit etmek ve orijinal kayıttan çıkarmaktır. Ses verisi iyileştirildikten sonra gerekli olabilecek çözümlemeler yapılması daha kolaylaşmaktadır.